Gęstość runi - ważny czynnik plonotwórczy

Dla użytków zielonych o wysokiej produkcji gęstość runi jest niezmiernie ważnym czynnikiem. Nienaruszona ruń jest podstawowym warunkiem  do wyprodukowania dużego plonu paszy o wysokiej wartości. W przeciwieństwie do uprawy polowej gdzie skład roślinny jest złożony z gęściej lub rzadziej rosnących pojedynczych roślin, na trwałych użytkach zielonych nadrzędnym celem jest przede wszystkim stworzenie i utrzymanie gęstej runi, zamiast pojedynczych roślin.

Zadanie runi polega na utrzymywaniu zwartej warstwy roślin (głównie traw) zasłaniających glebę. Jest to rozstrzygający warunek dla jakości runi podlegającej uszkodzeniom przez koła pojazdów poruszające się po niej, lub przez zwierzęta pasące się na danym użytku. Dodatkowo dobre zadarnienie wpływa na stabilizację jakości paszy, blokując pojawianie się chwastów (szczególnie rdesty) oraz niepożądanych gatunków traw, które ze względu na brak światła nie są w stanie rosnąć w gęstej runi. W przypadku zwartej runi niebezpieczeństwo wprowadzenia zanieczyszczeń do paszy jest również o wiele mniejsze niż wtedy, gdy ruń jest luźna, ponieważ mniej cząsteczek ziemi przyczepia się do skoszonej masy.

Czas na odpowiednią mieszankę

Podstawowym warunkiem stworzenia gęstej runi jest odpowiedni dobór mieszanki zawierającej właściwy skład gatunkowy i odmianowy, odpowiadający wymaganiom środowiska takim jak jakość gleby, dostępność wody i klimat regionu.

Najczęściej wykorzystywanymi gatunkami traw są życica trwała (Lolium perenne), tymotka łąkowa (Phleum pratense), kostrzewa łąkowa (Festuca pratensis) i wiechlina łąkowa (Poa pratensis). W szczególnych warunkach środowiskowych są również stosowane w mieszankach takie gatunki jak kostrzewa czerwona (Festuca rubra), kostrzewa trzcinowata (Festuca arindunacea) albo kupkówka pospolita (Dactylis glomerata). Gatunki traw dzieli się na dwie grupy traw wysokie i niskie, a te ostatnie właśnie mają duże znaczenie dla zwartości runi. Do traw wysokich należą kupkówka pospolita, rajgras wyniosły, tymotka łąkowa, i kostrzewa łąkowa, rosnące przede wszystkim w górę. Trawy niskie bardziej rosną na boki i dlatego są odpowiedzialne za tworzenie gęstej runi. Do traw niskich zalicza się życica trwała, wiechlina łąkowa i kostrzewa czerwona.

Obok podstawowej pielęgnacji użytków zielonych takiej jak włókowanie, wałowanie i bronowanie broną łąkową, powinno się wziąć pod uwagę jeszcze jeden zabieg, jakim jest podsiew. Dotyczy to użytków zielonych, które w ciągu długiego okresu użytkowania tracą wysoką zdolność plonowania oraz takich, które będąc koszone (szczególnie spasane) przed kwitnieniem nie są w stanie wytworzyć własnych nasion i podsiać się samoistnie. Przy podsiewie młode siewki muszą przeciwstawić się konkurencji starej darni, a nie każdy gatunek jest do tego odpowiedni. Tutaj największe atuty ma życica trwała, posiadąca siewki o najwyższej konkurencyjności.

Istnieje wiele błędów wynikających z nieprawidłowego użytkowania, które mogą spowodować uszkodzenie runi użytku. W miejscach o dużym nawilgotnieniu gleby bardzo szybko mogą wystąpić uszkodzenia spowodowane kołami pojazdów lub stratowaniem przez zwierzęta. Ponadto wszystkie zabiegi mechaniczne jak wałowanie, włókowanie czy bronowanie powinny być w takich warunkach pominięte, ponieważ mogą one spowodować zbyt mocne ubicie gleby (w konsekwencji problemy z przenikaniem wody) i uszkodzenia roślin.

Darń może zostać również uszkodzona z powodu przepasienia lub zbyt niskiego jej skoszenia, ponieważ może jej zabraknąć składników pokarmowych i powierzchni asymilacyjnej do ponownego odrostu. Skutkiem tych nieprawidłowości będą luki w runi. Przed zimą zaleca się przykoszenie runi tak, aby na zimę nie była ona zbyt wybujała, co przy dłużej zalegającej pokrywie śnieżnej mogłoby spowodować jej przygłuszenie i porażenie chorobami grzybowymi (pleśń śniegowa). Z drugiej strony przykoszenie to nie może pozostawić trawy zbyt krótkiej, aby rośliny miały dostateczną ilość składników pokarmowych chroniących je przed chłodami i pozwalającymi na wiosenny wzrost. Pozostające na powierzchni runi po koszeniu i zbiorze trawy resztki roślinne mogą przygłuszyć rośliny traw lub zasłonić je przed światłem słonecznym uniemożliwiając fotosyntezę. Regeneracja takich roślin jest raczej słaba, a niebezpieczeństwo wystąpienia chorób grzybowych na tych trawach wysokie.

Zbyt wysokie i jednostronne nawożenie mineralne lub zły podział dawek nawozu, szczególnie naturalnego, mogą również wpływać szkodliwie na skład gatunkowy runi. Przykładowo koniczyny nie znoszą wysokiego nawożenia azotowego, albowiem jako rośliny motylkowe same zaopatrują się w azot.